پراکندگی جغرافیایی ایلات و عشایر ایران

پراکندگی جغرافیایی ایلات و عشایر ایران

دکتر جلال یوسفی

تقسیمات در مورد پراکندگی عشایر در میان کوچ نشینان متفاوت است، اما در مجموع می­توان ایلات را در ایران به پنج حوزه تقسیم کرد.

الف- حوزه زاگرس( غرب و جنوب کشور): این حوزه در خود چهار قوم بزرگ عشایر کرد، عشایر لر و لک و عشایر ترک و خمسه و عرب را در بر می­گیرد.

1. عشایر کرد: از شمالی­ترین بخش زاگرس در اطراف ارومیه تا بخشی از استان ایلام را در بر می­گیرد و استان­های آذربایجان غربی(بخشی از آن)، کردستان، کرمانشاه و بخشی از ایلام را شامل می­شود .
2. عشایر لُر و لَک: طوایف لر به دو دسته لر کوچک و لر بزرگ تقسیم می­گردند. لر کوچک شامل دو استان لرستان و ایلام است. لر بزرگ وسیع­تر از لر کوچک است و شامل استان­های چهار محال و بختیاری، بخشی از استان فارس و بوشهر می­باشد.
3. عشایر ترک و خَمسِه فارس:  این گروه در استان فارس شامل ایل بزرگ قشقایی و ایلات خمسه( ایلات عرب، باصری، بهار لو، اینانلو و نفر). می باشد.
4. عشایر عرب: این گروه از عشایر اغلب در استان خوزستان سکونت دارند و برخی از طوایف  عرب زبان نیز در استان ایلام ساکن­اند.

ب- حوزه شرق و جنوب شرقی: این حوزه کوچ نشینی بخشی از جنوب خراسان، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان را در بر می­گیرد. ایلاتی چون بچاقچی، ایل ترک زبان، طوایف لر کرمان ، طوایف عرب، طوایف سیستانی و بلوچستانی در این حوزه زندگی می­کنند.

پ- حوزه شمال غربی: این حوزه کوچ نشینی شامل آذربایجان شرقی ، آذربایجان غربی، اردبیل و بخش غربی استان گیلان را شامل می­شود و شامل ایلاتی چون شاهسون، ارسباران(قره داغ) و طوایف خلخال، ایل جلالی ایل قزلباش ، ایلات تالش و طوایف اطراف دریاچه ارومیه.

ت-  حوزه شمال شرقی: این حوزه سر زمین خراسان بزرگ در بر می­گیرد. ایلات زعفرانلو، شادلو و قراچورلو از نژاد کرد ، ایل افشار از ایلات ترک ، ایلات تیموری، هزاره و طوایف بلوچ و سیستانی( مناطق تایباد و خواف و تربت جام )، ایل بُهلولی ( بیرجند و قائنات) و ترکمن­ها شامل ایلات یموت­ها، گوگلان­ها و … ( ترکمن­ صحرا) زندگی می­کنند.

ث- حوزه مرکزی: عشایر همدان، عشایر زنجان و استان مرکزی و عشایر جنوب البرز در این حوزه قرار می­گیرند و شامل عشایر همدان، عشایر زنجان و استان مرکزی، عشایر جنوب البرز، ایلات گرمسار و سایر ایلات استان.